DERELİ İLÇESİ HAKKINDA BİLGİLER
TARİHİ VE GENEL TANIMI
Dereli İlçemizin tarihine baktığımızda; Dereli’nin tarihini, Giresun’la birlikte incelemek gerekir. Giresun ve çevresi yazılı tarih öncesi Hititler, Persler, Makedonyalılar, Romalılar, Miletoslular, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlıların hakimiyeti altında kalmıştır. İlçemizin tarihinde Frenk ve Cenevizlilerin etkisini, daha çok Rumların etkisini görmemiz mümkündür. İlçe son olarak, kurulan Rum İmparatorluğu’nun bünyesinde kalmıştır. Fatih Sultan Mehmet’in 1461 yılında Trabzon seferinden sonra Türk hakimiyetine geçmiştir. Giresun ilimizi İç Anadolu’ya bağlayan yolun ilçemizden geçerek, Şebinkarahisar üzerinden ulaşımı ile önemi daha da artmıştır. İlçemiz Giresun iline bağlı nahiye iken 1958 yılında ilçe olmuş ve aynı yıl içinde Belediye kurulmuştur. İlçemiz Belediyesinin bu günkü durumu ile Dereli, Kuşluhan, Sütlüce, Kuzca ve Bahçeli mahallesi olmak üzere toplam 5 mahallesi bulunmaktadır. Ayrıca yine İlçemizde 1998 yılında onaylanıp, 1999 yılı içinde fiilen hizmete geçen Kulakkaya, Şıhlar ve Hapan köylerinin birleşmesiyle Yavuzkemal Belde Belediyesi kurulmuştur.
COĞRAFYA
Dereli ilçemiz Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, Giresun ilinin güneyinde, Giresun-Şebinkarahisar karayolunun 32. kilometresinde, Karadeniz sahilinden ise 28 km içerde, Aksu vadisi üzerinde kurulmuş ve ilçe merkezinin ortasından Aksu deresi geçmektedir.
İlçemiz yüzey şekilleri bakımından çok dağlık ve engebeli bir yapıya sahiptir. İlçemizin denizden yüksekliği 199 metre olup, bazı kesimlerde 3000 metreye kadar ulaşmaktadır. İlçemizin yüzölçümü 820 km2.’dir.
DAĞLAR
Doğu Karadeniz Dağları’nın orta kesimleri il sınırları içerisinde yer almakta olup Giresun Dağları adıyla bilinir ve yer yer 2000 m yüksekliğe ulaşırlar. Derin vadilerle parçalanmış Giresun Dağları üzerinde eski buzulların açığı topoğrafik formların yanısıra buzul göllerine de rastlanmaktadır. İl sınırlarında yer alan önemli yükseltiler şunlardır: Abbas Musa Dağı (3.331 m), Gavur Dağı (3.248 m), Küçükkor Dağı (3.044 m), Cankurtaran Dağı (3.278 m)
AKARSULAR
Kuzey Anadolu Dağları’nın kaynaklanan pek çok akarsu ili güneyden kuzeye geçerek Karadeniz’e dökülmektedir. Aksu Deresi, bu nehirlerin önemlileridir.
GÖLLER
İlçemiz sınırları içerisinde önemli bir göl olmamakla birlikte Karagöl Dağı üzerinde ” Karagöl ve yine Sağrak Gölü ” gibi küçük buzul göllerine rastlanmaktadır.
NÜFUS
Şehir Merkezinin Nüfusu: 6043
Toplam Nüfus: 21319
EKONOMİ
İlçede herhangi bir fabrika, önemli üretim tesisi yoktur ancak yeni hidroelektrik santrali kurulmaktadır. İlçe halkı genellikle gurbetçidir. İlçeyi sahile ve Doğu bölgesine bağlayan karayolu bulunmaktadır.
Bölgede fındık en önemli tarım ürünüdür. İlçenin bazı köyleri orman köyü olduğundan, orman köylüsünü kalkındırma amaçlı kooperatifler bulunmaktadır.
Ayrıca bölgede büyük ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yanında, tatlı su balıkçılığı da yapılmaktadır. Fazla ticari olmasa da kümes hayvanları yetiştirilmekte ve arıcılık yapılmaktadır.
Dereli ilçesi organik tarıma uygun olmasına karşı, bölge insanını göç vermesi dolayısıyla yapılmamaktadır.
İDARİ
İlçe merkezinde 34 dersanelik Atatürk İlköğretim Okulu, 1 adet Çok Programlı Lise, 1 adet İmam-Hatip Lisesi, 1 adet Yatılı Bölge İlköğretim Okulu, 1 adet Dereli Anadolu Lisesi, 1 adet Ana Okulu, yine ilçe merkezinde 1 adet Vakıf Öğrenci Yurdu bulunmaktadır.
İlçemizde 2 adet Kapalı Spor Salonu, 1 adet Futbol sahası 1 adet kapalı Halı saha, Öğrenci yurtları, Öğretmenevinin yanı sıra tüm kamu kurum ve kuruluşları İlçemizde mevcuttur.
Belediyemiz, bölgemiz turizminin gelişmesi ve kültürel etkinliklerin artırılarak, yöre halkının yaşam seviyesini yükseltmesine büyük katkı sağlamaktadır.
TURİZM
İlçemiz zengin turizm potansiyeline sahip olmakla birlikte, özellikle yaz aylarında yerli turizme yönelik, Kümbet, Koçkayası tesisleri, Bektaş, Alçakbel, Kulakkaya ve Tamdere yaylaları gibi mesire yerleri canlı bir turizm merkezidir.
Yine İlçemizde her yıl Kümbet Yaylası Aymaç mevkiinde Temmuz ayının 3 ncü haftasında Uluslararası Kümbet Kültür ve Sanat Festivali ile Temmuz ayının son haftalarında Sağrak Gölü şenliği ve Bektaş yayla festivalleri yapılmaktadır. Bu festivaller yöremizin tanıtılmasında ve turizmin canlanmasında önemli bir yer almaktadır.
KÜMBET
Kümbet yaylası, doğal çevre güzelliği, kolay ve kısa ulaşımı açısından Giresun ilinin ve Doğu Karadeniz Bölgesi’nin en önemli ve en çok ilgi çeken yaylalarından birisidir. Denizden yüksekliği 1.640 metredir. Kümbet yaylası, Giresun’a asfalt yolla bağlanır. Dereli’ye 26, Giresun’a58 km. uzaklıkta olan Kümbet Yaylasına 30 dakika (yarım saat) saatte ulaşılmaktadır. Kümbet gezisine, İkisu, Kanlıhan ve Uzundere köyü üzerinden, dönüşte ise Yüce ve Güdül köyü üzerinden gidilmesi tavsiye edilir. Böylece güzel bir günü kapsayan yaylalar turu yapılmış olur. Kümbet yaylası aynı zamanda çevresinde yer alan 50’nin üzerinde ki obaların merkezi konumundadır. Yaylanın pazarı haftanın Cuma günleri yayla merkezine kurulur. Kış nüfusu 500 olan Kümbet’in, yaz mevsiminde ki nüfusu obalarla birlikte 30.000’e yükselir. Kümbet’te elektrik, telefon, şebeke suyu, PTT Acentalığı, Orman İşletme Şefliği, Sağlık Ocağı gibi resmi kuruluşlar bulunmaktadır. Oteller turistik nitelikte olmayıp, yöre insanına hitap eden vasıftadır. Kümbet ve çevresinin tamamı piknik yapmak ve kamp kurmak için çok uygundur.
Çevresinde ki kaynak suları ve pirzolası ile ünlüdür. Çevreye hakim olan geniş bir görüş açısına sahip doğal güzellikleri ile doludur.
TAMDERE
Dereli-Şebinkarahisar asfalt yolu üzerinde eğribel geçidi eteklerinde kurulmuştur. Çeşitli hastalıklara iyi gelen maden suyu, otopark, lokanta ve elektriği bulunur.2200 metrerakımlı Eğribel geçidine en yakın dinlenme ve mesire yeridir. Çeşitli yaylalara ve doğal güzelliklere sahiptir. Henüz sosyal ve dinlenme tesislerine kavuşturulamamıştır. Kuzu pirzolası ve deri peyniri ile ünlüdür.
SOSYAL VE KÜLTÜREL DEĞERLER
SOSYAL YAŞAM
İlçemizin sosyal faaliyetlerle ilgili potansiyeli normal düzeydedir. Gerek Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü’nce, gerekse ilçede bulunan İlk ve orta öğrenim okullarınca yapılan müsamerelerde, tiyatro gösterileri, ses ve müzik yarışmaları gibi etkinlikler yapılmaktadır. Bu tür çalışmalara İlçemiz Belediyesinin de büyük katkısı bulunmaktadır. Ayrıca son 10 senedir Dereli Belediyesi öncülüğünde ve organizesinde şenlikler öncesi ilçe merkezinde bir hafta ücretsiz kültür ve sanat gösterileri yapılmaktadır.
KÜLTÜR
İlçemiz kültürel bakımdan oldukça zengindir. Yöre halkının çok uzun süreden beri yaşamında bir değişiklik olmadığından, bu güne dek süregelen örf ve adetlerine oldukça bağlıdırlar. Yöre insanının mahalli giysilerine bağlılığı sadece yaşlılarda görülmektedir. El sanatları yapımına eskisi kadar olmasa bile, verilen emek büyüktür.
TARİHİ ESERLER
İlçemizde tarihî eser olarak Maden köyünde bulunan Hisar Kalesi ve Meryemana Manastırı, Yavuzkemal beldesi, Kulakkaya mahallesinin güney batısında bulunan saray harabesinden ibaret, içinde muhtelif arkeolojik eserler barındıran Hanalanı Harabesi, Dereli Kuşluhan mahallesinde bulunan Cenevizlilere ait Kuşluhan Kalesi bulunmaktadır.
ULUSLARARASI KÜMBET KÜLTÜR VE SANAT FESTİVALİ
Yayla Festivalinin temelinde Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yaygın bir gelenek olan “Otçu Göçü” yatmaktadır. Yani Nisan ayından itibaren, obalara taşınmış yaylacıları geride (Cenik’te) bıraktıkları kişilerin genellikle Temmuz ayı içinde ki toplu gezi ve ziyaretlerine “Otçu Göçü” denir. Zaman olarak, cenikte mısır otunun alınması ve kazılması ile fındık toplama mevsiminin başlaması arasında kalan 15-20 günlük süredir. 1988 yılında yapılan “OTÇU GÖÇÜ ŞENLİĞİ” 1989 yılında “KÜMBET YAYLA ŞENLİĞİ’NE” dönüştürülmüştür. Daha sonra ise bu şenlikler “ULUSLAR ARASI KÜMBET KÜLTÜR VE SANAT FESTİVALİ” olarak yapılmaya devam etmektedir. Kısa bir süre içinde büyük ilgi gören şenlik, her yıl Temmuz ayının ortalarında Cumartesi ve Pazar günleri Kümbet Yaylası’nın, Aymaç Mesiresinde 30-40 bine yakın insanın bir araya gelerek eğlenmesine, doğa ile baş başa kalmasına, hatta uzun zamandır görüşmeyen insanların buluşup, hasret gidermesine zemin hazırlamaktadır. Festivalde çeşitli müzik, halk oyunları ve çeşitli yarışmalar yapılmaktadır. Yine festivalin en iddialı yarışmalarından birisi de “Yayla Ağalığı” seçimidir.
Kümbet Kültür ve Sanat festivali Giresun Valiliğinin himayelerinde, tamamıyla Dereli Belediyesi öncülüğünde ve organizesinde Dereli Kaymakamlığı’nın katkılarıyla yapılmaktadır. Festivalin amacı yöremizi her yönüyle tanıtıp katkı sağlamaktır.
BEKTAŞ YAYLA FESTİVALİ
İlk Bektaş Yayla festivali 1992 yılında yapılmıştır. Festivalde müzik etkinlikleri ve halk oyunları gösterileri ile “Yayla Ağalığı” yarışması büyük ilgi görmektedir. Festival yapılmasında ki amaç, yöremizi her yönü ile kamuoyuna tanıtmakla birlikte, festivale katılanları en iyi şekilde eğlendirmektir. Ayrıca, yöreyi en iyi şekilde tanıtıp, insanları yayla turizmine teşvik ederek, yöre ekonomisini canlandırmaktır.
Ayrıca İlçemizde her yıl Sağrak Gölü Şenliği Temmuz ayı içerisinde yapılmaktadır.